راهنمای کار با گونیا متحرک نجاری

گونیا متحرک جهت اندازه‌گیری و اندازه‌گذاری در رشته صنایع چوب و مبلمان به کار برده می شود.اگر به همراه گونیا متحرک وسیله هایی با نام مرکز یاب و زاویه یاب،در بازار ایران عرضه شود به آن گونیا مرکب گفته می شود.هنگامی که یک دانش آموز در سال دهم وارد رشته صنایع چوب و مبلمان می‌شود؛در مدارس فنی و حرفه ای یا کاردانش،به دانش آموز در سال اول اصول صحیح کار با ابزارهای دستی نجاری را آموزش می دهند تا دانش آموز بتواند بدون ابزارهای برقی،وسایل چوبی بسازد.در سال های یازدهم و دوزادهم معلم هنرستان به آنها ساخت وسایل چوبی را به طور تخصصی آموزش خواهد داد تا دیپلم صنایع چوب و مبلمان را دریافت کنند و با توجه به کنکور وارد رشته صنایع چوب و مبلمان در دانشگاه شده و تا مقطع دکترا و فوق دکترا در ایران یا خارج از کشور می توانند در هر گرایش مورد علاقه خود تحصیل کنند.

آشنایی با ابزارهای اندازه گیری و اندازه گذاری(اینجا کلیک کنید)

زمان زیادی را جهت یادگیری گونیا متحرک لازم نیست بگذارید کافی است همین مطلب سایت نجارکوچک را با دقت زیاد مطالعه کنید و اگر سوالی نیز داشتید از قسمت دیدگاه بپرسید و بعد از مطالعه مانند بنده به این مطلب میرسید که گونیا متحرک یکی از مهم ترین ابزارهای اندازه گیری و اندازه گذاری جهت تکمیل کردن فرایند ساخت مبلمان به حساب می آید.خود بنده اگر یکی از این ابزارها در کنارم نباشد نمی توانم کار کنم.

تست گونیا بودن:برش‌های 90 درجه رایج ترین نوع برش در ساخت مبلمان به شمار می رود.بعضی اوقات برای چک کردن گونیا بودن نر طول و نر عرض و یا اتصالات باید از این وسیله استفاده کنید.مانند تصویر گونیا را در دستی که راحت تر هستید نگه دارید و دسته گونیا متحرک را به نر طول تخته فشار دهید و خط کش را به نر عرض نزدیک کنید تا جایی که کاملا با سطح چوب مماس شود؛در این حالت به سمت نور گرفته و اگر مابین چوب و خط کش نوری رد شد می توان آن موقع گفت که برش گونیایی نیست.بهتر از در این مواقع از یک گونیا 30 سانتی متری استفاده کنید.

جهت چک کردن گونیا بودن نر طول و نر عرض با روی تخته ماسیو از گونیا متحرک کوچک 10 سانتیمتری بهتر است استفاده کنید.دلیل آن هم راحتی در بالانس کردن آن در لبه های باریک نر طول یا نر عرض است.

برای چک کردن گوشه های انواع کابینت های چوبی مانند انواع پا تختی،کابینت آشپزخانه،درب،پنجره و انواع کتابخانه ابتدا باید گونیا متحرک را داخل بدنه قرار داده و آن را در گوشه مورد نظر محکم نگه دارید و با روش نور و چشم،گونیا بودن طبقه یا قسمت فارسی شده یا اتصال خورده را چک کنید.

برای گونیا کردن شوتینگ برد یا همان جیگ مخصوص گونیا و رنده کردن قطعات کوچک چوبی که در پست های بعدی نحوه ساخت و کار با این جیگ را نیز آموزش خواهیم داد مانند شکل زیر بر روی تخته کفی قرار دهید و خط کش گونیا متحرک را به تکیه گاه که در شکل مشخص شده بچسبانید.این تکیه گاه باید بعد از گونیا شدن نسبت به تخته کف در جای خود ثابت شود.

اندازه گذاری و اندازه گیری دقیق:اتصالات چوبی دقیق و بدون ایراد مستلزم اندازه گیری و اندازه گذاری با دقت بالا است.گونیای متحرک می تواند به منظور اندازه گذاری دقیق با زاویه 90 درجه و همچنین طراحی های زاویه فارسی(45درجه)استفاده شود.

هنگام اندازه گذاری در گوشه های باریک کف خط کش گونیا را بر روی قطعه بگذارید.با سه انگشت سر گونیا را بگیرید و با انگشت شصت پشت قطعه و با انگشت سبابه خط کش گونیا متحرک را در جای خود ثابت نگه دارید(شکل1) و برای ترسیم بر روی پهنای،فرایند تقریبا شبیه قبل است با این تفاوت که انگشت شصت چون در بیشتر اوقات به انتهای تخته نمیرسد به کمک انگشت سبابه تیغه را ثابت نگه میدارد(شکل2)

به تصویر زیر توجه کنید.از یک گونیا متحرک 60 سانتیمتر با دو دسته برای ترسیم خط جهت ساخت اتصال بر روی تخته با عرض زیاد استفاده شده است.به این وسیله می توان خطوط اتصال شبیه به هم را در فواصل مشخص ترسیم کرد مانند اتصالات طبقه یک کتابخانه

گونیا متحرک برای اندازه گذاری اتصالات طبقه ای مناسب تر از خط کش است.زیرا تمام نشانه گذاری ها رسم شده و با قفل کردن گونیا روی اندازه مشخص می توان اطمینان داشت که خطوط بدون هیچ گونه خطایی بر روی تخته ها به یک فاصله رسم خواهند شد.

دسته گونیای متحرک علاوه بر داشتن یک قسمت گونیا،دارای یک قسمت با زاویه 45 درجه می باشد که جهت اندازه گذاری خطوط فارسی می توان از آن استفاده کرد.دقت کنید استفاده از گونیای متحرک 10 یا 15 سانتیمتر برای رسم خطوط فارسی در گوشه های قطعات باریک مناسب است و خطوط 90 یا 45 درجه به راحتی با دقت بالا رسم خواهند شد.

از گونیای متحرک 30 سانتی برای رسم زاویای 45 درجه بر روی قطعات عریض استفاده کنید.برای مثال قطعات قاب عکس،انگشت شصت و سبابه را برای نگهداشتن خط کش گونیای متحرک و با سه انگشت دیگر دسته را کنترل کنید.

اتصال کام و زبانه(کانه و زبانه)بدون نقص:گونیای متحرک میتواند به منظور تست مناسب بودن کام یا زبانه مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین می تواند نقص جور نشدن یک اتصال چوبی را به شما نشان دهد.

دسته گونیا را شل کنید و مانند تصویر بر ابتدای کام قرار دهید.سر خط کش را داخل کام حرکت دهید تا به انتهای کام برسد و در انتها دسته گونیای متحرک را سفت کنید.اندازه به دست آمده کام را با اندازه زبانه مقایسه کنید و از درست بودن اتصال ساخته شده اطمینان حاصل کنید.

انتخاب مناسب گونیای متحرک:تا اینجا نحوه کار با این ابزار را یاد گرفتید.مثل ترسیم اتصالات و بررسی گونیا بودن گوشه ها و… ولی این ابزار کاربردهای دیگری نیز دارد.مثلا در این پست متوجه شدیم که گونیای متحرک ارزش فوق العاده بالایی دارد و برای تشخیص اینکه چرا اتصالات باهم چفت و جور نمی شوند و یا به درستی باهم جور میشوند شده ایم.اگر با این ابزار خودتان چند ساعتی کار کنید به شما قول می دهم که استاد این ابزار خواهید شد و وقتی به این درجه از مهارت برسید این ابزار کمک می کند بهترین وسایل چوبی را بسازید.

گونیای مرکب در سایز های مختلفی در بازار ایران عرضه می شود که در فروشگاه نجارکوچک نیز موجود است.پر استفاده ترین آنها برای نجاری سایز های 10-15-30 سانتیمتر است و خود بنده از بین سایز های گفته شده گونیای متحرک 30 سانتیمتر را بیشتر استفاده می کنم.چون هم به اندازه کافی است که بتوان با آن اتصالاتی همچون انواع کام و زبانه و همچنین فاق و زبانه و یا فواصل بین اتصال دم چلچله را اندازه گرفت و هم به اندازه کافی برای تنظیم ابزارهای برقی و ماشین آلات بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین برای رسم خطوط و چک کردن اتصالات به راحتی قابل کنترل است.اگر چه خود من اغلب از گونیای 60 سانتیمتر استفاده می کنم و حتی 10 سانتمیتری همیشه در کنار من است برای بررسی سریع گونیا بودن قطعات چوبی،ولی اگر شما به تازگی وارد این حرفه شده اید برای شروع یک گونیای 30 سانتیمتر مناسب کار شما خواهد بود و برای حرفه ای شدن سایز های دیگر را نیز تهیه کنید.

منبع:ترجمه مجلات fine woodworking شماره 259 صفحه 44

مترجم متن:آقای بنیامین حسینی

ویراستار تخصصی:عباس جمالی