چگونه چوب را خم کنیم؟

روش های مختلف خم کردن چوب

اغلب مبلمانی که از قطعات خم شده برخوردار هستند به صورت چوب و تخته های یک تکه می باشند و در بعضی از کارخانه های تولید مبلمان سینمایی و سالن سخنرانی از صنعت تخته لایه جهت لایه لایه کردن چوب و در انتها داخل قالب قرار داده و در نهایت یک قطعه از صندلی یا هر نوع سازه ای را با روش لایه لایه کردن چوب ،خم و تولید می کنند.روش ها مختلفی برای خم کردن چوب به کاربرده می شود که هر کدام آنها مزایا و مضرات خود را دارا می باشد.در این پست نجارکوچک روش های مختلف خم کردن چوب را معرفی می کند تا متوجه شوید که کدام روش مناسب پروژه شما می باشد.

نکته اول:رطوبت چوب

برای تولید قطعات قوس دار معمولا از چوب خشک شده(MC=12%)استفاده می کنند اما در بعضی از روش های خم کردن حتما باید رطوبت چوب(MC)افزایش داده شود،چون چوب با جذب رطوبت واکشیده و نرم می شود و در بعضی مواقع باید دمای چوب نیز بالا رفته و قدرت چوب را کاهش دهد تا به راحتی در قالب خم کنیم.شاید به این فکر کنید که چوب خشک بوده و حال خیس است،چگونه آن را خشک کنیم؟سه حالت رطوبت در چوب وجود دارد.اولی آب”نهادی”است که در مولکول های سلولی چوب وجود دارد حتی اگر چوب خشک شده باشد.دقت کنید حذف این رطوبت امکان پذیر نیست چون نمی توانیم چوب را تا صفر درصد رطوبت خشک کنیم ودر غیر این صورت چوب به خاکستر تبدیل می شود.دومین آب”آغشتگی”است که در دیواره سلولی چوب قرار دارد که هنگام خشک کردن چوب باید بادقت این رطوبت را خارج کرد در غیر این صورت معایب جبران ناپذیری در انتظار الوار خواهد بود.سومین آب”آزاد”است که به صورت بخار و آب در داخل حفره سلول های چوبی قرار گرفته که اگر هوا گرم یا خشک باشد سریع از چوب خارج می شود.

متخصصین رشته تکنولوژی چوب یک نقطه حساس رطوبتی به نام fiber saturation point را برای خود در نظر گرفتند زیرا در این نقطه مقاومت های چوب تغییر می کند و این یک مسئله بسیار مهم برای کم یا زیاد شدن خواص فیزیکی و مکانیکی چوب است.تعریف کلی از fsp این خواهد بود که اگر چوب را خشک کنیم،تمام آب آزاد آن خارج شود و فقط آب آغشتگی باقی بماند بیان می شود چوب در نقطه fiber saturation point(نقطه اشباع فیبر)است و حال چوب به MC=30% رسیده و باید به آن توجه کرد.

نکته دوم:محور خنثی(neutral axis)

دلیل شکست چوب در هنگام خم کردن”neutral axis”می باشد ومحور خنثی را با تکیه گاه و کمربند باید مهار کنیم.هنگامی که نیرو را وارد می کنیم تا چوب خم شود الیاف سطح L منفی در حال کوتاه شدن و الیاف سطح L مثبت در حال طویل شدن است و در نتیجه سطح L منفی در معرض فشردگی و سطح L مثبت در معرض کشیدگی قرار می گیرد و اگر نیرو بیشتر شود محور خنثی به به سطح L مثبت برخورد می کند و چوب می شکند.به تصویر زیر دقت کنید،اگر نیرو به سطح چوب اعمال نشود،الیاف چوب در حال تعادل است و به آن اصطلاحا neutral axis(محور خنثی)می نامند.

مانند تصویر زیر چندین قطعه نازک چوب برروی هم قرار می دهیم و در نهایت به آن نیرو وارد کنیم،ملاحظه می کنید که چوب ها به صورت پلکانی در می آیند و از این تغییر شکل متوجه خواهیم شد که در حالت خم شدن قطعات پدیده قیچی شدن و لغزش لایه ها بر روی یکدیگر نیز وجود دارد و باید در تولید به آن توجه کنیم.

نکته سوم:نوع چوب و جرم مخصوص

همان طور که می دانید تمامی چوب هارا نمی توانیم خم کنیم به این علت که اگر جرم مخصوص چوب زیاد باشد خم کردن چوب به سختی صورت می گیرد و نکته ای هم باید اضافه کنم که گره چه مرده چه زنده نباید در قطعاتی که می خواهید آنها را خم کنید وجود داشته باشد.بهترین چوبی که می توانید جهت تولید قطعات خم مبلمان استفاده کنید گردو آمریکایی می باشد و اگر می خواهید از چوب های بیشتر اطلاع پیدا کنید اینجا کلید کنید

***

با توجه به اینکه روش های زیادی برای خم کردن چوب وجود دارد تصمیم گرفتم به دو بخش تقسیم کنم که در این پست 3 روش را معرفی خواهم کرد و در پست های بعدی روش های دیگر نیز تدریس خواهد شد.

روش اول:خم کردن به روش جعبه بخار

جعبه بخار می تواند از چوب یا فلز ساخته شود که نجارکوچک توصیه می کند از نوع فلزی آن را بسازید.شاید در فیلم ها مشاهده کرده باشید از لوله های PVC نیز استفاده می کنند که این روش هم بسیار کاربردی برای کارهای ظریف می باشد.جعبه بخار باید دارای دو سوراخ باشد که یکی از آن در پایین که شلنگ ورودی بخار که ممکن از دیگ بخار را خودتان بسازید یا از کتری استفاده کنید و سوراخ دومی در بالا باشد که بخار اضافی از جعبه خارج شود.

نکته مهم و فوت کوزه گری این بخش این است که به ازای هر 2.5 سانت ضخامت باید 90دقیقه چوب داخل جعبه بخار باشد.

قالب یا شابلون را از قبل بسازید و بعد از زمان مشخصی که چوب داخل جعبه بخار قرار گرفته است آن را داخل شابلون قرار داده و سریعتر با گیره های مختلف آن را خم کنید تا مانند شکل شابلون شود.توجه کنید حداقل 12 ساعت باید داخل شابلون،پرس باشد.

روش دوم:خم کردن چوب به صورت لایه لایه

هنگامی که قطعه ای را می خواهید خم کنید اما ضخامت بسیار زیادی دارد و در دستگاه بخار اصلا نمی توان قرار داد؛بهترین عمل روش خم کردن به صورت لایه لایه است.در این روش چوب ها را با اره نواری یا اره میزی به صورت نازک برش می زنید و در نهایت بعد از اعمال چسب به قطعات و قرار دادن کنار هم داخل شابلون یا قالب قرار می دهید.حال که چوب نازک تر شده است اگر مایل باشید می توانید مقداری نیز در داخل جعبه بخار قرار دهید.

روش سوم:خم کردن به روش شیار زنی یا خط زنی

در این روش شیاری های بر روی سطح چوب ایجاد می شود و در نهایت منجر به خم،در همان قسمت شیار زده می شود.عمق شیار نباید زیاد باشد چون هنگام خم شدن چوب،ام دی اف،تخته لایه وغیره می شکند.فاصله شیارها از هم باید 1/3 سانتی باشد.

منبع:وبسایت نجارکوچک

نویسنده و پژوهشگر:عباس جمالی-کارشناس رشته صنایع چوب و مبلمان